Milan Kundera
Elke idioot die vandaag de dag nog romans schrijft, moet ze zo schrijven dat ze nooit kunnen worden bewerkt, met andere woorden: dat ze niet kunnen worden naverteld.
(Onsterfelijkheid, 1990)

De schrijver Milan Kundera introduceert zichzelf als een personage in zijn boek en spreekt zo over de hedendaagse romankunst. Hij gruwt ervan dat tegenwoordig alle geslaagde boeken bewerkt worden om er films, televisieprogramma’s of stripverhalen van te maken. Hij meent dat al die beelden nergens toe leiden, omdat ze nooit hetzelfde kunnen uitdrukken als een roman.
Het essentiële van de roman ligt juist in wat je niet anders kunt zeggen dan in een roman. De vorm is een noodzakelijke voorwaarde om de boodschap over te brengen. In een bewerking van een boek voor een film, blijft alleen het niet-essentiële over. Dat wat de roman waardevol maakte, verdwijnt. Om die reden meent Kundera dat je tegenwoordig het beste boeken kunt schrijven die met geen mogelijkheid naverteld kunnen worden. Alleen zo kun je voorkomen dat er essentieloze films gemaakt worden gebaseerd op jouw boeken.

N.B. Kundera schreef dit na de verfilming van 'The unbearable lightness of being.' Misschien was hij niet gelukkig met deze bewerking, misschien heeft hij een personage geschapen dat niet zijn mening verkondigde. Ik ben het in ieder geval niet eens met de stelling: ik denk dat verhalen juist aan kracht winnen als ze op verschillende manieren verteld worden. Zolang de roman en de film hun eigen specifieke mogelijkheden uitbuiten, kunnen ze goed naast elkaar bestaan.